ABC jajek

Zbliżają się Święta Wielkanocne, a wraz z nimi spore pokusy kulinarne. Zwłaszcza dla mnie, bo sama ich nie organizuję tylko jadę do rodzinnego domu, gdzie "ciężko" wstać od stołu :)

W przeciwieństwie do Świąt Bożego Narodzenia te jednak są zdrowsze dla naszego organizmu. Dlaczego? Bo jemy dużo białka i głównie rano. Jeśli potem skusimy się na jeden kawałek babki lub innego ciasta do kawy, a nie kilka to też specjalnie krzywdy sobie nie zrobimy. Nie ma potrzeby więc odmawiać sobie jedzenia w okresie świątecznym. A co jemy najczęściej w tym czasie? Oczywiście jajka!

Jajka są podstawą wielu potraw. Najbardziej istotne są dla osób odchudzających się, które muszę je starannie wpleść w swoje menu. Dlaczego są tak ważne? Przede wszystkim to cenne źródło białka. Jedno kurze jajko składa się średnio: w 74,8% z wody, 12,6% z białka, 10,0% z tłuszczu (z czego 3,8% to tłuszcze jednonienasycone, 3,1% tłuszcze nasycone, 1,4% wielonienasycone, a ok. 0,42% to cholesterol), ok. 1,1% to węglowodany. Jajko ma również dużo witamin A, D oraz niektórych witamin z grupy B.

W 100 g jajka jest ok. 150 kcal. W 100 g jajecznicy ok. 130. 100 g białek z jaj to tylko 46 kalorii, ale ta sama ilość żółtek daje nam już 355 kcal.

Jak kupować jajka?

Najlepsze jaja to oczywiście te swojskie, od swoich kur, które błogo spacerują sobie po wybiegach, jedzą wartościowy pokarm i nie są faszerowane antybiotykami. Kto ma dostęp do świeżych jajek - ten jest wielkim szczęściarzem. Co jednak jeśli skazani jesteśmy na te "sklepowe"? Przede wszystkim zwracajmy uwagę na oznaczenia. 

Klasy jaj:

• klasa A – jaja świeże; charakteryzujące się czystą, nie uszkodzoną skorupką; wysokość komory powietrznej jaja klasy A nie może przekraczać 6 mm, białko powinno być przezroczyste i klarowne;
• klasa dodatkowa A-Ekstra, dla jajek klasy A nie starszych niż 7 dni od pakowania; wysokość komory powietrznej jaja klasy A nie może przekraczać 4 mm
• klasa B – jaja utrwalone lub drugiej klasy; wysokość komory powietrznej jaja klasy B nie może przekraczać 9 mm;
• klasa C – jaja nie sortowane, dla przemysłu;

Oznaczenia na skorupce:

Kod systemu hodowli (tzw. "systemu utrzymania kur"):

• 0 – jaja z produkcji ekologicznej
• 1 – jaja z chowu na wolnym wybiegu
• 2 – jaja z chowu ściółkowego
• 3 – jaja z chowu klatkowego

Kod państwa członkowskiego Unii Europejskiej (np. PL), w której zarejestrowany jest zakład.
Na oznaczenie zakładu (weterynaryjny numer identyfikacyjny) składają się:

• kod województwa (dwie cyfry)
• kod  powiatu (dwie cyfry)
• kod zakresu działalności (dwie cyfry)
• kod firmy w danym powiecie (dwie cyfry)

 

Klasyfikacja jaj według wagi:

Od 1 sierpnia 1996 roku jaja spożywcze klasy A klasyfikowane są według wagi (określonej najczęściej na opakowaniu) w następujący sposób:

• XL – bardzo duże: 73 g i więcej
• L – duże: od 63 g do 73 g
• M – średnie: od 53 g do 63 g
• S – małe: poniżej 53 g 

Najlepiej więc unikać jaj, których oznaczenie zaczyna się od cyfry "3". Jeśli ktoś nie wie jak wygląda życie takiej kury to polecam przegląd internetowy i wierzę, że zniechęci to każdego. Jaj z chowu ściółkowego także lepiej nie kupować, mimo iż są tanie. Najlepsze są oczywiście te, których kod zaczyna się od cyfry "0", ale te z "1" także nie są najgorsze. Dla osób, które jedzą ich dużo polecam mimo wszystko wyprawy na targi żywności, gdzie można znaleźć wiejskie jajeczka. Nie są tanie, ale z pewnością zdrowsze niż te przemysłowe. 

W Polsce jaja od kur są najpopularniejsze, ale można także kupić jaja kacze, przepiórcze i gęsie. Typowe polskie kury to tak zwane "zielononóżki". To polska rasa kur, znana od ponad 100 lat. Obecnie jest zagrożona wyginięciem i dlatego chowa się ją wyłącznie w warunkach ekologicznych. Jaja, które znosi są uważane za dobre jakościowo, zawierają o 30% mniej cholesterolu niż pozostałe jaja kurze. 

Żółtko, a jakość jajka

Kolor żółtka zależy od tego, czym żywiona jest kura. Kury, które karmi się pszenicą znoszą jajka z żółtkami o bladożółtym kolorze, żółtka jaj kur karmionych kukurydzą mają z kolei pomarańczowy odcień. Kury z chowu ekologicznego, czyli tak zwane „kury szczęśliwe” (bez ironii!), które żywią się ziarnem i zieleniną, a nie przemysłowa karmą, znoszą jajka z żółtkiem w kolorze mlecza – jaskrawym, żółtopomarańczowym. Takie jajka zawierają najwięcej witamin i minerałów. 

Białko, a jakość jajka

Białko jest niskokaloryczne i zawiera śladowe ilości tłuszczu. To źródło aminokwasów, które są odpowiedzialne m.in. za budowę mięśni (dlatego jajka są obowiązkowym składnikiem diety sportowców). Aminokwasy zawarte w białku są przyswajalne przez organizm prawie w 100%. Jedno jajko zawiera też połowę dziennej zalecanej dawki sodu. Sód normuje ciśnienie i zapobiega odwodnieniu. Nie poleca się go jednak osobom cierpiącym na nadkwasotę.

Świeże białko powinno być klarowne i gęste, sztywno otaczać żółtko. Białko nieświeżego jaja z kolei jest płynne, a żółtko rozpływa się w nim zaraz po rozbiciu jaja.

Na jajka powinny uważać osoby z podwyższonym cholesterolem, a także te, u których istnieje ryzyko alergii na białko. Wszystkim innym życzę SMACZNEGO!